Danimarka Parlamentosu’nda Kürt konferansı;

”Kürtler; bir halk, dört ülke, nasıl bir gelecek?”

Hüseyin Kizilocak

Danimarka Parlamentosu’nda, 26 mayıs 2004 tarihinde, Danimarka-Kürt Konseyi, DKR, tarafından ”Kürtler; bir halk, dört ülke, nasıl bir gelecek” konulu bir konferans düzenlendi. Konferansa çağrılı olan Kürt temsilcilerin hepsi katılırken, konferansa davet edilen Türkiye, İran ve Suriye Hükümet temsilcileri ile İrak’ın Arap temsilcileri katılmadılar. Konferans DKR Yönetim Kurulu Üyesi Tarihçi Bent christensen tarafından yönetildi.

Konferans, Danimarka-Kürt Konseyi Başkanı, Parlemento üyesi, Avrupa konseyi Parlamenterler Asamblesi üyesi ve Uluslararası Parlamenterler Birligi Başkan Yardımcısı Lars Kramer Mikkelsen tarafından açıldı. Başkan yaptığı kısa açılış konuşmasına, son yıllarda Ortadoğu’da, Kürtlerin yaşadığı ülkelerde ve Türkiye’de Kürtlerin insan haklarının daha fazla gündeme geldigini, belirterek başladı. “Irak savaşı konusunda yoruma girmiyecegim ama bunun sonunda, Saddam diktatörlügünün yıkıldığı bir gerçektir ve en önemli positiv gelişmede Kürtlerin durumunda meydana gelmiştir” dedi.

Mikkelsen, bir Danimarka Milletvekili, Avrupa Konseyi Parlamenterler Asamblesi üyesi ve DKR üyesi olarak, Türkiye’nin AB’ye girmesi için daha yapması gereken çok zorunlu degişiklikler olduğunu, kendilerinin, yapılan degişiklerin asker, hapishane ve polis merkezlerinde hayata geçtigini görmek istediklerini ve bu iki ülkedeki gelişmelere daha aktuel olması nedeniyle önem verdiklerini ama İran ve Suriye’deki insan haklarının durumunuda unutmadıklarını, söyledi.

Mikkelsen bundan sonra, Kürdistan’ın dört parçasını temsilen konferansa katılan misafirlere hoş geldiniz dedi ve konferencen temel açılış konuşmasını yapmak üzere eski Dışişleri Bakanı, Sosyal Demokrat Parti Genel Başkanı Mogens Lykketoft’u kürsüye davet etti. Mogens Lykketoft’un gelecek seçimlerde başbakan olması bekleniyor.

Lykketoft, Kürtlere karşı yapılan haksızlığı kabul etmeyeceklerini ve Kürtlerin de insan haklarından yararlanması gerektigini, belirtti. Konuşmasında özellikle Türkiye’nin AB üyeligi üzerinde duran Lykketoft, Türkiye’nin Kopenhag Kriterlerini yerine getirmeden ve Kürtlerin haklarını kabul etmeden AB’ye üye olamayacağını, söyledi.

Daha sonra, Danimarka Syddansk Üniversitesi’n den Dr. Khaled Salih bu dört ülkeden durumunu inceledigi raporunu sundu. Dr. Salih konuşmasında, bu dört ülkede Kürtlerin durumunun aktuel bir degerlendirmesini yaptı ve dünyadaki diger ülkelerdende örnekler vererek, sorunun barışçıl bir şekilde nasıl çözümlenecegini açıkladı. Dr. Salih, En iyi çözüm yolunun tarafların diyalogundan geçtigini ve iyi niyetli bir diyalogun, sorunun çözümünün anahtarı olduğunu, belirtti.

Daha sonra geçtigimiz günlerde yayınlanan, “Tanınmamış bir ülkeye gezi” adlı kitabın yazarları, Danimarkalı karı koca yazar Nina Rasmussen ve Tina Hjalte bir konuşma yaptılar. Saddam’ın devrilmesinden hemen sonra Kürdistan’ın üç parçasını 4 ay boyunca gezdiklerini, İran gidemediklerini, çünkü Nina Rasmussen’in daha önce İran’a gittigini ve burası hakkında’da bir kitap yazdığını ve bu nedenle sadece üç ülkeye gidebildiklerini, İran’a gitmelerinin yasak olduğunu, belirttiler. Rasmussen ve Hjalte, kendilerinin Kürdistan’ın dört parçasınıda gezdiklerini ve Kürtlerin komşuları Arap, Türk ve Farslar’dan çok farklı bir halk olduklarını’ dile getirdiler ve kendi izlenimlerini anlattılar. Türkiye’nin kendilerini gezileri sırasında rahat bırakmıyacağını bildikleri için, daha önce Türkiye Danimarka Elçiligine başvurarak, halı ve kilim dokumacılığı konusunda araştırma yapmak istediklerini ve Elçilikten onlara yardımcı olunması gerektigi konusunda bir mektup aldıklarını ama buna rağmen, Türkiye’de sürekli olarak takip edildiklerini, söylediler.

Bu iki yazarın, Kürdistan’a yaptıkları gezilerini, konuştukları insanları, karşılaştıkları zorlukları, anlattıkları bu kitabı, şu sıralar Danimarka’da en çok satılan kitaplar arasında yer alıyor.

Bu iki yazarın konuşmalarından sonra sorular bölümüne geçildi ve konferansın sabah bölümü sonuçlandı.

Ögleden sonra iki bölüm halinde yapılan oturumun birincisinde, Kürdistanlı politik örgütlerin temsilcileri, Kürtlerin taleplerinin neler olduklarını dile getirdiler. Bu bölümde Güney Kürdistan’dan Kürdistan Hükümeti’nin Kuzey Avrupa ülkeleri temsilcisi Taha Barwary, Kuzey kürdistan’dan Avrupa Kürt Platformu’nu temsilen Keya İzol, Doğu Kürdistan’dan Kürdistan Demokrat Parti temsilcisi Abdulmajid Hakki ve Batı Kürdistan’dan Yekitiya Demokrat – Suriye temsilcisi Ahmad mahmoud Cheto birer konuşma yaptılar. Konuşmalarında kısa bir durum degerlerlendirmesi yapan temsilciler, daha sonra sorunun çözümü için Kürtlerin taleplerinin neler olduğunu, dile getirdiler.

Bu bölümde konuşan Keya İzol, Türkiye’nin Kopenhag Kriterlerini yerine getirmedigini, Kürt sorununun sadece Türkiye’nin degil aynı zamanda Avrupa’nın da sorunu olduğunu, Avrupa’nın şu anda bir anayasa yapmaya çalıştığını ve bu anayasa da Kürtlerinde kollektif ve eşit haklarının garanti altına almasını, dile getiren İzol, Kürt sorununun çözüm yolunun açılması için Türkiye’nin yapması gerektigi konuları maddeler halinde sıraladıktan sonra, Avrupa Komisyonu’nun Kürt temsilcileri muhattab kabul etmesini ve AB Komisyonu’nun Türkiye’nin Kürtlerin haklarını garanti etmesi için Kürt temsilcileri ile birlikte çalışması gerektigini, söyledi.

İkinci bölümde konuşan Kürt temsilcileri daha çok güncel durumu degerlendirdiler. Bu bölümde, HAK-PAR Başkan Yardımcısı, yazar-gazeteci Bayram Bozyel, Kürdistan Barış Komitesi (İran) temsilcisi Jahanbakhsh Khalidi, yazar Abdulbesad Seida – Suriye, Feyli Kürtleri Genel Konseyi temsilcisi Dr. Akram Hawas birer konuşma yaptılar.

Bu bölümde konuşan Bayram Bozyel, Türkiye’nin, AB’ye girmek için dokuz reform paketi parlamento dan geçirdigini ama bunların hiç birinin pratige yansımadığını örneklerle açıkladı. Son olarak partilerinin kongresinde Kürtçe konuşma yapmalarından dolayı, partilerinin kapatılmak istendigini, hatta kendilerinin bu nisan ayında düzenlemek istedikeleri “Türkiye, Avrupa Birligi ve Kürtler” konulu panellerine Diyarbakır valiligince izin verilmedigini, söyleyen Bozyel, Türkiye’nin AB’ye girmesinden yana olduklarını ama Avrupa’nın Türkiye’yi bu haliyle alması halinde Kürt sorunu gibi büyük bir sorunuda Avrupa’ya taşımış olacağını ve bu nedenle Avrupa’nın, Kürtlerin haklarının verilmesi için Türkiye daha fazla baskı yapması gerektigini, dile getirdi. Bozyel, Türkiye’de askeri cunta tarafından yapılan anayasanın yerine, Kürtlerin kimlik ve eşit haklarını tanıyan, demokratik bir anayasa yapılması gerektigini ve bunun Kürt sorununun çözüm yolunu açacağını, söyledi.

Danimarka-Kürt Konseyi yöneticileri, Konferansa katılması beklenen Süleymaniye’deki Kürdistan Hükümeti İnformasyon Bakanı’ın güvenlik nedeniyle gelemedigini, ve bir mesaj gönderdigini, söylediler ve onun mesajı da Yekiti’nin Danimarka temsilcisi tarafından okundu.

Ayrıca DKR yöneticileri, konferansa davetli olan, Suriye’de17 yıl hapiste yatmış, Suriye’nin tanınmış Arap insan hakları savunucusu Fateh Jamous Mohammed’in Şam’da uçaga binecegi sırada Suriye polisince durdurulduğunu ve bu yüzden konferansa katılmadığını, söylediler. Konferans oybirligi ile Suriye Hükümetine bir protesto gönderilmesini kararlaştırdı.

Bütün gün süren konferansın kapanış konuşmasını yapan Başkan Lars Kramer Mikkelsen, katılanlara teşekkür etti ve konferans dökümanlarının basılıp ulusal ve uluslararası bütün kuruluşlara gönderilecegini, söyledi.

Konferansta konuşmaların çoğu ingilizce yapıldı ve konuşmaların hepsi ingilizce olarak dağıtıldı. Yine konferansta PSK’nin hazırlamış olduğu, Türkiye’nin Avrupa Birligi üyeligi ve Kürtlerin talepleri ilgili ingilizce raporuda dağıtıldı.

Konferans akşamı da, konferansın Kürt ve diger konuşmacılarının yanısıra, Danimarkalı parti ve örgüt temsilcilerin katıldığı bir resepsiyon düzenlendi.