Sîesta Sêşemê

Trên ji nav kaşên zinaran, di buhurekî teng ra derbas bû, derkete deştê û di nav rezên mûzan ra, yên ku sîmetrîk û bêdawî direj dibûn û diçûn, bi lez dikişiya. Hingê êdî hewa jî bi tên bû û baye deryayê jî êdi xwe nedida hisandin. Di pencerê ra dûyekî reş kete hundir û kompartiman dagirt. Li rexên riya trênê, riyên gundan yên ji axê û teng parelel dirêj dibûn û diçûn. Li ser van rêyan erebeyên ga hebûn; bi koçanên mûzan yên hêşin (xav) barkiri bûn. Li aliyê rê ê din, di nav darên palmiye û dirikên gulan da, carina xaniyên ofêsê yên bi ventilator; barakên kêremêt, koşkine ku li eywanên wan mase û sandaliyeyên sipî hebûn ber çavê mirov diketin. Saet yazdehê pêşnîvro bû û germa nîvro hîn destpê nekiribû.

-Çêtir e ku tu pencerê bigrî, jinikê got. Nava porê te wê tijî tenî be.

Keçikê xwest pencerê bikşîne jorê, lê pencera zengarî di cîyê xwe da hişk asê bûbû. Ew tik û tenê bûn di vê vagona basît ya sinifa sêyem da. Ji ber ku dûyê lokomotîfê hê jî di pencerê ra dihat hundir, keçikê rabû cîyê xwe guhast û kelûpelê xwe ku di vê rêwingiyê da hemû barê wan ew bû, danî şûna xwe. Torbekî naylon bû, tê da xwarina wan hebû û qevdek gul di nav kaxez da pêçandî bû. Li ser mîndera alîyê din, ji pencerê hinekî dûr û li hember diya xwe rûnişt. Li ser herdukan jî kincên şînê (heznîtî) hebûn. Keçik duwazdeh salî bû û ev cara pêşîn bû li trênê siwar bûbû. Jinik ewçend pîr xuya dikir ku mirov texmîn nedikir diya keçikê ye. Rehên ser qapaxên çavên wê, gewdê wê yê biçûk, nermikî û bê bîçîm di nav wan kincên reş da ku dirûvê qapûtekî keşîşan pê diket ew gelekî  pîr nîşandida.  Wê pala  xwe hişk sipartibû  dîwarê pişt xwe û bi herdu destan çentekî çerm ê qirêj  di nav ranên xwe da pit girtibû. Wek piranîya mirovên tengezar û bêçare, ew jî wisa bîhnfire û îttîatkar bû. Saet duwazdehê nîvro germê destpê kir. Trên deh deqîqan li îstasyoneke ku kes lê tunebû rawestîya, ji bo ku ava wê dagrin. Diyar dibû ku li derva, di wê bêdengîya esrarengîz ya baxçan da, siya daran paqij û zelal bû. Lê  di hundirê vagonê da bêhneke nexoş hebû. Trênê êdî leza xwe zêde nedikir. Li du bajarên biçûk sekini. Herdu bajar, bi wan xanîyên xwe yên darinî ku bi rengên jîndar hatibûne boyaxkirin gelekî dişibîn hevdu. Jinikê stûyê xwe xûz kir û di xew ra çû. Keçikê solên xwe derxist. Paşê çû avdêsxanê û gulên xwe yên ku êdî diçilmisîn xiste nav avê. Dema paşda vegerîya şûna xwe, dîya wê li benda wê bû, ji ber ku wê xwarina xwe bixwarana. Ji torbê naylon parçek penîr û nîv koçan misir û parçek nanê kartû dirêjî keçikê kir û para xwe dixwar, trên di ser pireke hesin ra geleki hêdi kişîya û dûra ji bajarekî sêyemîn derbas bû. Ev bajarê han jî mîna wan herdu bajarên din bû, lê li meydana wê xelk hebû. Komeke sazbenda di bin wê kele-kela tavê da straneke şayîyê distiran. Li alîyê din ê bajêr, dawîya rêzên mûza hat û çoleke zuha û hişk destpê kir.

Jinikê  xwarina xwe xilaskiribû.

-Solên xwe li xwe ke, got.

Keçikê di pencerê ra temaşe dikir. Lê ji bilî wê çola rût û bêdawî tiştekî din nedidît. Li deştê, trênê leza xwe zêdetir kir. Keçikê parçê dawîyê yê wî nanê hişk dîsa xiste torbe û bi lez solên xwe kire pê. Jinikê şeyek dirêjî wê kir.

- Porê xwe şeke, got.

Dema keçikê porê xwe şê kir, trênê jî dest bi fîtandinê kir. Jinikê stûyê xwe ji xwîdanê zuha kir, bi tilîyên xwe dilopên xwîdanê ji enîya xwe daweşand. Dema ku êdî keçikê porê xwe şe kiribû, trên ji malên pêşîn ên bajarekî nû derbasbû. Ev bajar hineki mezintir bû ji bajarên derbasbûyî, lê belê ew jî wan jî nexoştir bû.

-Eger dixwazî tiştekî bikî niha bike, jinikê got. Paşê mize-miz nekî, tu ji tîna helak bibî jî tiştekî vexwarinê tune.

Keçikê bi serhejandinê erê got. Di pencerê ra bayekî zuha û pir germ kete hundur, û ew ba bi dengê fîtandina trênê û teqe-reqa vagonên salbuhurî tevlîhev dibû. Jinikê torbe bi bermaya xwarinê va li hev pêça û xiste hundirê çente. Hingê di pencerê ra ew bajarê mezin xuya kir. Di vê roja Tebaxê da keçikê gulên xwe di nav kaxezê rojnameya şilbûyî da pêça, ji ber pencerê piçekî dûrket, pêşda hat û bi meraq li dîya xwe nihêrî. Hingê dîya wê wek bersîv awirekî germ û rûken da qîza xwe. Trênê fîtandina xwe birî û leza xwe kêm kir. Lehzekî şunda sekinî.

Li îstasyonê qet kesek tunebû. Li alîyê kolanê ê din, peyarê seranser ketibû bin sîya darên palmîyê, tenê saloneke bîlardoyê vekirî bû. Bajar di bin germa rojê da disincirî. Jinik û keçik ji trênê daketin û ji wê peronga vik û vala derbasî alîyê din bûn, li ser peyarê xwe avêtin bin sîyê.

Saet hema-hema dudo bû . Di van saetên nîvro da bajar dikeve xewa navrojê. Dikan, dayreyên resmî, dibistan gişt tên girtin, lewma ji saet yazdehan pêda hetanî çarîkek berî saet çaran venebûn, hingê êdî trên jî paşda vegerîya û ji ku hatibû dîsa çû wir. Wê gavê tenê otêla li hemberî îstasyonê, û di bin wê da salona bilardoyê, yek jî postexana kêleka meydanê vekirî bûn. Di xaniyan da, ku piraniya wan bi modêla şîrketa mûzan hatibûn avakirin, derî ji hundir va dadayî bûn perde kişandî bûn. Ev xaniyana ewqas germ bûn ku xelkê firavîna xwe li derva di hewşan da dixwarin. Hinekan jî yek sandalîye didane ber dîwêr, li bin sîya darên palmîyê siesta xwe li derva derbas dikirin. Wextê ku çûne nav bajêr, xwe li ber sîya darên palmîyê girtin jinik û keçikê, bêî ku siesta nivro li xelkê bêtam bikin. Paşê raste-rast berê xwe dane mala keşe. Jinikê bi neynikên xwe caxa derî ya pola pencerû kir, hinekî sekinî paşê dîsa manevra dubare kir. Ji hundur dengê baweşînê (vantîlatorê) dihat. Dengê wan gavên ku nêzîkî derî dibûn qet nedihate bihîstin. Dema rizda derî rabû, çingîneke pir hindik jê hat. Derî piçekî ji hev vebû û dengekî pirsî: “ kî ye ew”? Jinikê hewl dida ku di nav caxa pola ra li hundur binhêre.

-Ez dixwazim bi keşe ra bipeyivim, jinikê got.

-Ew niha radizê.

-Gelekî girîng e, jinikê enyat kir.

Di dengê wê da dijderketineke sakîn hebû. Jineke bi salên xwe gihîştî, hinekî qelew, reng û rûçikê wê zer, porê wê gewr wek hesin, hêdîka derî vekir. Çavên wê di pişt berçavkên stûr da gelekî biçûk dixwiya.

-Were hundur, got û derî vê carê vekir.

Ketin odekî ku bi bîhna gulên kevin dagirtî bû. Berdestiya malê, ji bo ku li ser rûnên  qenapeke kevin nîşanî wan da. Keçik rûnişt, lê diya wê ji pê sekinîbû, diramî, bi herdu destan hişk bi çentê xwe girtibû. Ode pir bêdeng bû, bilî dengê baweşînê tu dengekî din nedihate bihîstin.

Berdestî, li serê odê aliyê din ji derî da kete hundir.

-Rica dike hûn piştî saet sisêyan werin, jinikê bi dengekî gelekî nizim got. Ew berî pênc deqîqan çû rekeve.

-Trên saet çaran da diçe, jinikê got.

 Ev bersiv gelekî kurt û bi biryar bû, lê dengê wê hê jî nerm û dostane bû. Ev cara yekemîn bû ku berdestiyê rûyekî bi ken nîşanî wê da.

-Aha, îşê we ewqas ecele ye? Jinikê got.

Dema ku li serê odê aliyê din derî dîsa hate girtin, jinik li kêleka qîza xwe rûnişt. Ev oda bendemayinê ya biçûk, odeke feqîr, lê belê gelekî paqij û xweş bû. Ode bi sewkiyekê hatibû navbirkirin, ku li aliyê wê ê din li ortê maseke xebatê ya basit hebû. Li ser masê obereke mişambe raxistî bû, daktîloyeke kevin û li kêleka wê jî di vazoyekê da gulên kevin hebûn. Li paş wê arşîva qeydên nifûsê. Diyar dibû ku jineke ezep baş li vê nivîsxanê miqate dibû.

Derî dîsa vebû û vê carê yê ku di derî ra kete hundir keşe bi xwe bû, berçavkên xwe bi desmalê paqij dikir. Dema wî berçavk dane ber çavê xwe hingê mirov yekser pêderdixist ku ew birayê wê jinikê ye, ya ku derî li wan vekiribû.

-Ez çi xizmetê dikarim ji we ra bikim? Wî pirsî.

-Kilîtên derîyê goristanê, jinikê got.

Keçik, gul li ser çokan, li ser qenapê rûniştibû. Piyên xwe di ser hevra derbaskiribû û kiribû bin qenapê. Keşe berê li piyên keçikê nihêrî, dûra li jinikê û dawiyê da ji nav caxên pola yên pencerê ra li ezmanên sayî temaşekir.

-Ma di vê germê da?.. We dikaribû xwe ragirta heta ku roj diçû ava.

Jinikê serê xwe hejand û tu tiştek negot. Keşe derbasî aliyê din bû, li pişt sekiyê ji nav arşîvê deftereke cildkirî, qelem û rengdanek ji dolabê derxist û li ber masê rûnişt. Porê wî gijikî bû, lê destên wî her diliviyan.

-Hûn ê mezelê kê ziyaret bikin? Wî pirsî.

-Carlos Contenos, jinikê got.

Keşe hê jî fehm nekiribû.

-Ew dizê ku hefta çûyî li vir hat kuştin.. jinikê bersiv da, hê jî dengê wê li ser tona berê bû, ez diya wî me.

Keşe weha jinik raçavkir, lê dîna jinikê jî tim li ser keşe bû, çavê xwe ji wî nediqetand. Ser vê yekê Keşe hinekî soro-moro bû. Serê xwe berjêr kir. Dema wî daxwazname dadigirt, ji jinikê hin tişt dipirsîn. Wê jî bê riza dilê xwe û hûrgilî caba wî dida. Gotinên xwe welê li dû hev û bi rêk û pêk rêz dikir, mirov digot qey ji kaxezekî nivîsandî dixwîne. Keçikê bendê sola çepê vekir paniya xwe heta nîvî ji solê derxist. Paşê sola rastê jî wisa kir.

Çiroka vê bûyerê, hefteya çûyi roja duşemê saet sisê şevê da, li cîyekî ji wir çend taxan dûr destpê kir. Bi navê senora Rebeca ji nebîyeki tevî hinek pil-pirtên xwe yên ne hêja, di xanîyekî da tenê bi serê xwe dijîya, bi dengê baraneke sivik ra dibihise ku çawa yek li derê derva dixebite ku bikeve hundur. Jinik radibe, virda-wêda destê xwe li hundurê dolabê digerîne heta ku demançeke (şeşagir) kevin, ya ku ji dewra serbaz Auerlino Buendias heta roja îro tu kesî pê gulle neteqandibû dibîne. Jinik radibe bêî ku lampê vêxe diçe sivderê. Piştî dengê rizda derî, tirseke mezin dikeve hundirê wê, lewma piyên wê li hev dialin, nikare riya wî deriyê ku deng jê hatibû bibîne. Ji xwe ew 28 salên jiyana bi tenê di xaniyekî da, tirsek li ba wê peyda kiribî. Ew demançê bi herdu destan hildide, çavên xwe digre û gullekî diteqîne. Piştî teqînê, bilî xuşîna baranê ku li tenekên serbanê diket, tu dengekî din nebihîst. Paşê şiniginiya hesinekî hat ji ser bêtona peyarê û yekî bi dengekî nizim û gelekî westîyayî “Ax dayê” got. Ev merivê ku di berbanga sibê da li pêşberî xanî laşê wî hat dîtin, hestîyê difinê şikestî bû, kirasekî damekî û pantoloneki rojane lê, di şûna kemberê da doxînek li pîştê girêdayi û pêxwas bû. Li bajêr hîç kesekî ew nas ne dikir.

- Ango navê wî Carlos Centano ye, keşe di ber xwe da minminî, dema nivîsandin qedand.

- Centano Ayana, jinikê got. Kurekî yekta bû.

Keşe vegeriya ber dolabê, ji aliyê hundir bi deriyê dolabê va çend kilîtên zengarî bi bizmarekî va daliqandî bûn, evana her eynî kilît bûn yên ku keçikê pêşda di hişê xwe da texmîn û xeyal kiribû. Diya wê jî di zarokatiya xwe da wisa texmîn kiribû. Hetta wextekê keşe jî kilîtên bihuştê yên bi vî rengî di hişê xwe da çêkiribû. Wî ew anîn danîn ser deftera seredanê ku li ser sekûyê ji hev vekirî bû, û bi tiliya xwe ciyek nîşanda û pê re li jinikê nihêrî.

 -Aha li vir binivîse.

Dema jinikê navê xwe nivîsî, ji aliyekî va jî di bin çentê xwe da hişk bi çentê xwe girtibû. Keçikê gulên xwe hilda, solên xwe bi serê pêçiyên xwe va bi erdê ra kişand û çû ber sekiye, bi balkêşî li dîya xwe dinihêrî. Keşe nefeseke kûr kîşande cigeran û berda.

-We hîç  hewl neda ku hûn wî bînin ser riya rast?

Jinikê qelem xiste rengdangê û bersiv da:

-Mirovekî baş bû.

Keşe pêşî li li dê, paşê li keçikê nihêrî, çi sêyr e ku qet kelogirî jî ne bûbûn. Jinikê her bi wê tonê axaftina xwe domand:

-Min jê ra got ku tu wextê ji derê hîç kesekî xwarinê nedize, û  wî bi gurra min dikir. Lê zemanê ku wî boksorî dikir, carna bi rojan jihevketî perîşan di nav nivînan da dima.

- Rebenî hemû diranên xwe kişandin, keçik jî tevî hevpeyvînê bû.

-Erê, jinikê tesdîq kir. Wêçaxê min qet lezetek nedît, parî di qirika min ra nediçû xarê, wextê rojên şembiyan wî ji ber lêdanê nikaribû şîv bixwara.

- Îşê Xwedê mirov nizane, Keşe got.

Lê wisa diyar bû, Keşe bi xwe jî bi vê gotina xwe zêde bawer nebû, hinekî ji ber ku serpêhatiyên jiyanê ev şik dabû wî, û hinekî jî ji ber ku ode zehf germ bû. Di vê navberê da Keşe pêwîst dît ku bi bîra wan bîne ew serê xwe ji tavê biparêzin. Dema ji wan ra behs dikir ka ewê çawa mezelê Carlos Centanos bibînin, bawîşkên xewê dihatinê, mîna ku êdî wextê wî yê razanê hatiye. Di vegerê da êdî ne hewce bû ku li derî xistana, dikaribûn kilît danîna binê derî. Û eger bikaribûna ji dêrê ra diyariyek danîna ber dergeh. Jinikê bi baldarî gudariya van gotinan kir, lê bi spasiyeke bêken xatirê xwe jê xwest.

Hê wî deriyê derva venekiribû, dît ku çend kes li derva sekinîbûn, wisa xwe ji nêzîk va kutabûn caxên pencerê ku êdî pozên wan bi hesin va pahn bûbûn. Komek zarok bûn. Dema derî vebû zarok ji hev belav bûn. Normal wextekî din kes di vê saetê da li derva nedigeriya. Xelk di bin siya darên palmîyê da qefle qefle kom bûbûn. Dema Keşe li kolana ku jê leylana tavê radibû temaşe kir, yekser fehm kir mesele çi ye. Derhal derî girt.

-Qasekê bisekine, got bêî ku li jinikê binihêre.

Xwîşka wî ji deriyê aliyê din ve derket, çakêtekî reş di ser kirasê xwe da li xwe kiribû û keziyên wê ser milê wê da berdayî bûn. Hinekî bêdeng li Keşe mêze kir û paşê di ber xwe da minminand:

-Xelk dizane.

-Çêtir e hûn di deriyê paş ra derkevin, Keşe got.

-Mîna hev e, ferq nake, xwîşka wî got. Xelk li ber hemû penceran kom bûne.

Wisa diyar bû ku, heta wê gavê jinik tê negihîştibû mesele çi ye.. Hewl da ku di nav caxên pencerê ra li kolanê temaşe bike. Paşê gulên destê keçikê girt û berbi derî meşiya. Keçik li dû wê çû.

- Raweste hetanî roj çû ava, Keşe got.

- Ka hûn ê çawa di vê germê da herin. Bisekinin ez ji we ra sîwanekê bînim, paşê dîsa li min vegerînin.

-Spas, jinikê got, tişt nabe ne hewce ye.

Bi destê keçikê girt û derkete kolanê.